SỰ NHẢY VỌT CỦA BỆNH LUPUS

SỰ NHẢY VỌT CỦA BỆNH LUPUS

Các nhà nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ đáng ngạc nhiên giữa hiện tượng viêm và bệnh tâm thần, xác định thuốc tiềm năng.

Hình ảnh: phòng thí nghiệm Carroll

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng interferon-alpha, màu đỏ, dường như thấm qua hàng rào máu-não. Màu xanh lá cây kích hoạt thụ thể interferon-alpha (hay còn gọi là IFNARs), chịu trách nhiệm gây ra cuộc tấn công vi đệm trên những giao thoa thần kinh. 

Trên 75% bệnh nhân mắc bệnh lupus ban đỏ - một bệnh tự miễn không thể chữa khỏi, có biểu hiện những triệu chứng tâm thần kinh điển. Tuy nhiên, cho đến nay, sự hiểu biết của chúng ta về cơ chế tác động của bệnh lupus lên não vẫn còn hạn chế.

Bà Allison Bialas, nhà nghiên cứu khoa học Trường Y khoa Harvard thuộc Khoa Nhi tại Bệnh viện Nhi Boston cho biết: “Nhìn chung, bệnh nhân lupus có nhiều triệu chứng tâm thần kinh  như: lo lắng, trầm cảm, nhức đầu, động kinh và thậm chí rối loạn tâm thần. Nhưng nguyên nhân của các triệu chứng này không rõ ràng trong một thời gian dài, các triệu chứng này thậm chí không được xem xét như là những triệu chứng của bệnh". Ở góc độ bệnh lý học, bà Bialas đã nghĩ, những thay đổi trong hệ thống miễn dịch ở bệnh nhân lupus đã trực tiếp gây ra những triệu chứng này.

Theo Giáo sư Trường Y khoa Havard tại Bệnh viện Nhi Boston đã khám phá ra một điều đáng chú ý – đó là hướng tìm ra một loại thuốc mới tiềm năng để bảo vệ não tránh khỏi các tác động tâm thần kinh của bệnh lupus và các bệnh khác.

Hiện tượng viêm mãn tính ảnh hưởng đến não như thế nào?

Bệnh Lupus ảnh hưởng đến ít nhất 1,5 triệu người Mỹ, Lupus làm cho các hệ miễn dịch tấn công mô và các cơ quan. Điều này làm cho các tế bào bạch huyết cầu giải phóng interferon-alpha type 1, là một protein cytokine nhỏ, hoạt động như một chất báo động có tính hệ thống, nó kích hoạt một chuỗi các hoạt động miễn dịch bổ sung khi protein cytokine này liên kết với các thụ thể trong các mô khác nhau. Tuy nhiên, cho đến bây giờ, những cytokine tuần hoàn này không thể vượt qua hàng rào máu não - vì hàng rào là màng lọc có độ chọn lọc cao đã kiểm soát sự chuyển tải chất giữa máu tuần hoàn và dịch não hệ thần kinh trung ương (CNS - The central nervous system). Do đó không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy interferon-alpha type 1 có thể xâm nhập vào não và tạo ra đáp ứng miễn dịch ở đó. Vì vậy, khá bất ngờ khi nhóm nghiên cứu của Đại học Havard đã khám phá trên chuột cho bị bệnh lupus, là interferon-alpha đã thực sự thấm qua hàng rào máu - não và gây ra những thay đổi trong não. Một khi vượt qua hàng rào máu - não, interferon-alpha phóng ra chất vi đệm (microglia) làm cho các tế bào phòng vệ miễn dịch của Hệ thống thần kinh trung ương đi vào tấn công trên các giao thoa thần kinh của não. Điều này làm cho các giao thoa thần kinh bị tổn thương ở vỏ não thùy trán.

Theo Giáo sư Carroll – Đại học Havard cho biết: "Chúng tôi đã tìm ra một cơ chế liên kết trực tiếp giữa hiện tượng viêm với bệnh tâm thần. Khám phá này có ý nghĩa rất lớn đối với một loạt bệnh thần kinh trung ương".

Theo bà Allison Bialas - Đại học Havard: "Bệnh lupus thần kinh không chỉ là một nhóm các triệu chứng tâm thần kinh không xác định, mà còn là một căn bệnh thực sự của não - và đó là điều mà chúng ta có thể điều trị".

Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng chất chống interferon-alpha dường như có tác dụng bảo vệ thần kinh ở chuột mắc bệnh lupus, ngăn ngừa sự tổn thương của giao thoa thần kinh (synape) khi được so sánh với nhóm chuột không dùng thuốc. Hơn nữa, nhóm nghiên cứu cũng nhận thấy rằng những con chuột được điều trị bằng chất chống interferon-alpha có giảm dấu hiệu hành vi liên quan đến các bệnh tâm thần như lo lắng và các khiếm khuyết nhận thức. Mặc dù nghiên cứu sâu hơn là cần thiết để xác định chính xác cách mà interferon-alpha vượt qua hàng rào máu-não, những phát hiện của nhóm đã tạo ra cơ sở cho các thử nghiệm lâm sàng trong tương lai để điều tra tác dụng của thuốc chống interferon-alpha trên lupus thần kinh và các bệnh thuộc hệ thống thần kinh trung ương khác. Một loại thuốc chống IFNAR, anifrolumab, đang được đánh giá ở giai đoạn 3 thử nghiệm lâm sàng trên người để điều trị những khía cạnh khác của bệnh lupus. 

Theo bà Bialas, tác giả đầu tiên của nhóm nghiên cứu, cho biết: "Chúng tôi đã chứng kiến sự rối loạn chức năng vi đệm trong các bệnh khác như bệnh tâm thần phân liệt, và bây giờ điều này cho phép chúng ta kết nối lupus với các bệnh Thần kinh trung ương khác”. Các tác động vượt ra khỏi lupus vì viêm nhiễm là căn bệnh của nhiều bệnh, từ bệnh Alzheimer (rối loạn trí nhớ) đến nhiễm virut đến căng thẳng mãn tính.

Nguồn: hms.harvard.edu
 Lược dịch: Bs. Nguyễn Hữu Tùng & cộng sự